~GIF EN GAL SPUWEN~
(Alle kwaadheid uiten)
NEDERLAND:- Tijdens veldwerk in Thailand werd biologiestudent Jory van Thiel door een cobra in zijn oog gespoten. Dat bracht hem op een idee, en nu staat hij met vriend en medestudent Roel Wouters op de voorpagina van Science.
Jory van Thiel: ‘Toen ik 19 was, ging ik voor een stage onderzoek doen naar gifslangen in Thailand. Ik heb toen een ongeluk gehad met een spugende cobra en daarbij gif in mijn ogen gekregen. Ik wist het er gelukkig snel uit te spoelen, maar daarna ging ik er over nadenken. In dat gebied zaten cobra’s die wel konden spugen, en soorten die dat niet konden. Ik kwam op het idee dat spugende slangen misschien wel ander gif gebruiken.’
Roel Wouters: ‘Jory en ik kenden elkaar al van voor we gingen studeren, via onze gedeelde interesse in slangen en giftige dieren. Zo zijn we goede vrienden geworden en ook wel een topteam. Jory doet meer moleculair onderzoek en ik zit meer in de ecologie en evolutie.’
Van Thiel: ‘Toen ik mijn bachelorstage in Leiden deed, heb ik mijn idee voorgelegd aan hoogleraar Michael Richardson. Roel werkte toen in dezelfde onderzoeksgroep aan een ander project en wilde graag meehelpen. Samen zijn we het lab ingegaan.’
UNIEKE ONTDEKKING
Wouters: ‘Om de werking van het gif op onze ogen te onderzoeken gebruikten we een membraan uit een kippenembryo, vergelijkbaar met wat in de cosmetische industrie wordt gebruikt. De bloedvaten lijken erg op die in ons oog, zo kunnen we het effect van het gif meten. Wij zagen dat zowel spugende als niet spugende cobra’s irritatie veroorzaken, maar de spugende net iets meer.’
Via Richardson komen de studenten in contact met Nicholas Casewell, hoogleraar aan de Liverpool School of Tropical Medicine, expert op het gebied van spugende cobra’s. Casewell is enthousiast over de resultaten van de Leidse studenten en neemt hen op in zijn onderzoek, waar slangendeskundigen van over de hele wereld aan meewerken.
De vereende arbeid heeft resultaat. Het gif van spugende cobra’s bevat stoffen die extra pijn veroorzaken in de ogen, een evolutionaire aanpassing waardoor het beter werkt als afschrikmiddel. Een unieke ontdekking, want tot nu toe namen biologen aan dat slangen alleen gif gebruikten om hun prooi mee te vangen.
EFFECTIEF SPUGEN
Van Thiel: ‘Wat ik zelf zo interessant vind, is dat het gif gemaakt is van lichaamseigen stoffen die over miljoenen jaren zijn aangepast om heel specifiek belangrijke fysiologische processen in een prooidier te verstoren waardoor ze makkelijker te vangen zijn. Dat is fascinerend. Hoe zoiets gewoons uit je lichaam een van de dodelijkste stoffen in de natuur is geworden.’
In het Science-artikel beschrijven de auteurs niet alleen hoe het slangengif werkt ter verdediging, maar ook dat het op meerdere momenten in de evolutionaire geschiedenis onafhankelijk van elkaar is ontstaan, mogelijk als reactie op de evolutie van mensachtigen.
Wouters: ‘We zien slangen nooit spugen naar roofdieren als honingdassen of mangoesten. Die dieren vallen ook van heel dichtbij aan, terwijl spugen juist effectief is op een paar meter afstand. Als je in de evolutionaire geschiedenis kijkt zie je dat Afrikaanse cobra’s ongeveer 6 miljoen jaar geleden zijn gaan spugen, tegelijk met de opkomst van vroege mensachtigen. En vier miljoen jaar later, als de Homo erectus in Azië aankomt, zie je dat de slangen daar ook beginnen te spugen.’
Wees vriendelijk en reageer beleefd op het artikel wat Olleke Bolleke voor u in de media gevonden heeft. We moedigen toevoeging van uw reactie op deze content aan, maar kijken streng naar taalgebruik, mocht u een foutje menen te zien of heeft u een tip!, mail uw nieuwsbeer even, hij zal u dankbaar zijn.
Informatie en bron
Illustraties: Photostock
Tekst: Mark Reid
Bron: mareonline.nl