PHETCHABURI:- In het apenverblijf van het Wildlife Rescue Center in het Thaise Phetchaburi zit een aap die denkt dat hij een mens is. “Dit aapje heeft van jongs af aan bij mensen geleefd en herkent andere apen niet als soortgenoten”, vertelt Edwin Wiek, de oprichter van het dierenopvangcentrum dat onderdeel is van zijn stichting Wildlife Friends Foundation Thailand. “Elke keer als ik bij het apenverblijf ben, kijkt hij me aan met een blik van ‘haal me weg bij deze vreemde wezens’.”

Het aapje is een lampongaap. 
Deze makakensoort wordt in Thailand en andere plekken in Azië gebruikt om kokosnoten uit de kokospalmen te plukken. Wiek: “Om ze te kunnen trainen worden deze aapjes vaak als baby in het wild gevangen. De moeder wordt daarbij vermoord”. 
Ook de omstandigheden waarin de dieren leven zijn vaak schrijnend. “Om te voorkomen dat de aapjes hun eigenaren bijten, worden hun hoektanden met een nijptang uitgetrokken. Dat leidt vaak tot ontstekingen aan het gebit. Een heftige maatregel die vaak helemaal niet nodig is. Veel aapjes zijn doodsbang voor hun eigenaren omdat ze daar regelmatig een ongelofelijk pak slaag van krijgen.”

Aan de ketting of in kleine, stalen kooien
Als de aapjes niet in de bomen hoeven te klauteren om kokosnoten te plukken, leven ze vaak aan de ketting of in kleine, stalen kooien waarin ze zich amper kunnen bewegen. Niet voor niets haalde dit apenleed waar de internationale dierenrechtenorganisatie Peta in 2019 en 2020 beelden van naar buiten bracht, meerdere malen het internationale nieuws. 
Veel consumenten kiezen juist voor plantaardige zuivel zoals kokosyoghurt als alternatief voor zuivel van koeien en geiten, omdat dit diervriendelijker is, maar gingen daaraan twijfelen. Enkele supermarktketens, waaronder Albert Heijn, besloten daarom om kokosmelk en andere kokosproducten uit Thailand uit de schappen te halen.

Wiek: “Veel producenten van kokosmelk en kokosolie kwamen met statements dat de kokosnoten die zij gebruiken, niet door apen zijn geplukt. Maar zoiets kun je niet bewijzen. Alle geteelde kokosnoten – en dat zijn er miljoenen, Thailand is met een jaarlijkse productie van 0,81 miljoen ton een van de grootste producenten van kokosnoten ter wereld – komen op een grote hoop terecht bij de groothandel en worden vervolgens gesorteerd op kwaliteit en grootte.”

Wiek maakt zich al jaren sterk voor deze aapjes en andere wilde dieren die het slachtoffer zijn van illegale handel, zoals olifanten en tijgers. De Nederlander woont al sinds 1989 in Thailand waar hij aanvankelijk een kledingfabriek runde. “Na een zwaar verkeersongeluk in 1999 besloot ik het roer om te gooien. Ik moest denken aan het nummer van Rob de Nijs ‘Foto van vroeger’. Dat gaat over de dromen die je als kind had en die je later niet waarmaakt. Dat ging mij niet gebeuren, besloot ik.” Dus toen iemand hem vroeg om een verwaarloosd aapje op te vangen, zei hij geen nee.

Betere wetgeving in Thailand
Van het een kwam het ander. Inmiddels vangt hij ruim 40 voormalige kokosaapjes en daarnaast nog tal van andere dieren op. Naast het opvangcentrum voor slachtoffers van illegale handel runt hij ook een dierenkliniek en een ecolodge. 
Daarnaast maakt hij zich hard voor betere wetgeving in Thailand op het gebied van dierenwelzijn en voor betere naleving van het verbod op de handel in wilde dieren. Hij is onder andere adviseur van de Thaise parlementaire commissie milieu en dierenwelzijn. Mede dankzij zijn lobbywerk kwamen er strengere regels voor het houden en vangen van wilde dieren, ook voor de kokosaapjes. Zo moeten alle kokosapen nu geregistreerd staan zodat kan worden vastgesteld dat ze niet in het wild zijn gevangen. Voor onder andere de Verenigde Naties en de Verenigde Staten onderzoekt Wiek of deze dierenwelzijnswet wordt nageleefd.

Zijn rol als luis in de pels wordt hem door de Thaise officials niet altijd in dank afgenomen. “In 2011 zat ik achter stropers van babyolifanten aan en daar bleken ook medewerkers van de overheid bij betrokken te zijn. Vervolgens kreeg ik allemaal rechtszaken aan mijn broek waarin hoge claims wegens smaad werden geëist, waardoor ik mijn opvang bijna dreigde te moeten sluiten.” Die dreiging hing door corona de afgelopen maanden ook boven zijn hoofd. Vrijwilligers konden lastig naar Thailand reizen en de ecolodge, die voor inkomsten zorgt voor de dierenopvang, bleef leeg.

Daardoor hield Wiek wel meer tijd over om kokosplantages te bezoeken voor controle op de inzet van aapjes. Sinds kort doet hij dat met een spiksplinternieuwe dierenambulance waarin hij zieke dieren kan behandelen. Die kon hij aanschaffen dankzij de financiële steun van de bedrijven achter Chaokoh en Aroy D, de twee grootste kokosmelkmerken ter wereld. Ook krijgt hij geld van deze twee bedrijven voor nieuwe apenopvangcentra en de aanschaf van een stuk land om deze verblijven te plaatsen. “Het heeft lang geduurd, maar nu is de knop om bij deze bedrijven. Ze hebben me alle medewerking toegezegd om de omstandigheden voor de aapjes te verbeteren.”

Minder hoge kokospalmen
Dat geld voor nieuwe opvangcentra is hard nodig want sinds enkele maanden krijgt Wiek aan de lopende band aapjes overhandigd van eigenaren van kokosplantages. “Ze willen er graag vanaf. Eigenaren zien de aapjes steeds meer als een last.” Behalve de kritiek op het inzetten van de kokosaapjes speelt daarbij ook mee dat de aapjes door het planten van minder hoge kokospalmen overbodig worden. Uit deze lagere kokospalmen kunnen de noten met een lange stok worden geoogst. Wiek: “Zo’n tien jaar geleden werden er nog zo’n 15.000 aapjes ingezet voor het plukken van kokosnoten, nu zijn er nog hooguit 4000 tot 6000. Over tien jaar zul je geen enkele aap in Thailand meer vinden die kokosnoten plukt.”

Hoewel Wiek blij is met deze ontwikkeling zit hij er op korte termijn wel mee in zijn maag. Want het aapje dat denkt dat hij een mens is, heeft er ineens veel meer nieuwe, vreemde kostgangers bij in zijn verblijf. Wiek: “De nieuwe opvangcentra zijn niet van vandaag op morgen uit de grond gestampt. Sommige aapjes zijn erg ziek. Ze hebben vaak tuberculose en bovendien zijn ze lastig te socialiseren. Ik kan ze dus niet meteen bij andere apen zetten en uitzetten in het wild is ook geen optie want daar kunnen ze niet overleven. Dus moet ik helaas soms nee verkopen als ik ze aangeboden krijg.”

Wees vriendelijk en reageer beleefd op het artikel wat Olleke Bolleke voor u in de media gelezen heeft, wij moedigen toevoeging van uw reactie op deze content aan, maar kijken wel naar taalgebruik. Mocht u een foutje menen te zien of heeft u een tip!, mail uw nieuwsbeer even, hij zal u dankbaar zijn.

Informatie en bron
Illustraties: Photosstock 
Content: Marianne Wildschut
Bron: Trouw.nl